Onze Nederlandse volksaard die wordt uitgedrukt in de spreuk: Doe maar gewoon, dan doe je al gek genoeg! komt ons horsemanship niet ten goede. In hun communicatie zijn Nederlanders doorgaans betrekkelijk tam. Nee, dan de Italianen! Die kunnen heftig zijn in hun emoties. Ze praten met veel gebaren, vaak harder dan wij, expressiever. Ik weet, het is een cliché.

Maar er zit wel wat waars in anders was het geen cliché. Als je onze gebruikelijke manier van communiceren op een schaal zou zetten samen met die van de doorsnee Italiaan dan komt de laatste hoger te staan.
Je zou een schaal kunnen maken die reikt van heel subtiel tot zeer expressief. Met subtiel bedoel ik: een opgetrokken wenkbrauw, een knipoogje. Aan de andere kant van de schaal gebeurt er iets raars. Uitgesproken expressieve communicatie draagt bijna altijd een waardeoordeel in zich: we zijn boos, kwaad, agressief (slecht!) of blij, dolgelukkig, verrukt (goed!). Expressief-zijn roept per definitie een oordeel op. Vooral in onze cultuur. Omdat we in het dagelijks leven af kunnen met een soort middengebied aan expressie doen we in onze communicatie met paarden doorgaans hetzelfde. Op een schaal van 1 tot 10 zitten we geregeld tussen de 4 en de 6.

Het gebied boven de 6 bereiken we nog weleens maar dan vaak met een daarbij gepaard gaande (negatieve) emotie: we worden boos of gefrustreerd. Bijvoorbeeld doordat een paard ‘iets niet wil’. We reageren door agressief te communiceren met wat er maar voorhanden is: stem, touw, teugels, zweep. Misschien krijgen we wel de reactie die we willen maar zeker niet van een ontspannen paard. Expressief-zijn in de communicatie met een paard is soms wel nodig maar dan niet vanuit een negatieve emotie. Hier kunnen we leren van paarden zelf. Onderling kunnen ze behoorlijk ferm zijn, zelfs agressief maar die emotie blijft nooit lang hangen. Wij moeten leren assertief te zijn zonder agressief te worden. Want agressie van een mens naar een paard schaadt het wederzijds vertrouwen veel meer dan agressie tussen paarden onderling.

Ook de andere kant van de schaal zouden we veel meer moeten exploreren. Paarden kunnen onderling zo subtiel communiceren. Daar kunnen wij een voorbeeld aan nemen. Ze lezen intentie (van ons of van andere paarden) veel beter dan we ons kunnen voorstellen. Vooral bij groene paarden kun je als je goed observeert die gevoeligheid opmerken. Jammer genoeg gaan we hier vaak aan voorbij en wennen we onze paarden aan een soort gemiddelde communicatie. Als we musici waren zouden we altijd maar mezzo forte (half luid) spelen en nooit meer pianissimo (zeer zacht).
Probeer eens uit hoe subtiel je kunt zijn naar je paard. Ook al krijg je niet meteen de gewenste reactie, kijk eens waar hij op reageert. Heeft hij je in de gaten als jij ‘pianissimo’ speelt? Als hij niet reageert word dan wat sterker (piano, zacht) en bouw net zo lang op tot hij reageert met een antwoord in de goede richting. Herhaal dan weer pianissimo en kijk of hij wat geleerd heeft. Gebruik je concentratie en visualisatie! Hoe meer je die inzet hoe subtieler je hulpen kunnen zijn.

Aan de andere kant, oefen jezelf om echt expressief te zijn zonder dat er negatieve emoties bij komen. Zet die kant van de schaal bij een paard alleen in als het echt nodig is. Regine en ik hebben ooit op een ranch in Amerika een oefening gedaan die veel indruk op me gemaakt heeft: leg een plastic ton (zo’n 120 l.) plat voor je. Neem een horseman’s stick en sla met alle kracht die je hebt een keer op de ton. Laat de stick vallen en omhels direct je vriend of vriendin die naast je staat. Alle energie zou meteen verdwenen moeten zijn. Maar heel weinig deelnemers waren in staat direct hun emotie te laten wegvloeien. Meestal deinsde degene die omhelst werd terug: er zat nog teveel energie van de klap in de omhelzing.

Je zult merken dat als je je palet van communicatie vergroot je paard veel meer op je gaat letten. Je ontdekt met hoe weinig je vaak al toe kan. Je kunt werkelijke lichtheid bereiken. Je gaat ook meer opmerken van je paard. Het wederzijds begrip wordt groter. Naarmate je meer ervaring krijgt kun je steeds minder doen. Althans, de hulpen en signalen die je gebruikt worden kleiner maar de energie waarmee je communiceert wordt intenser. Dat is het werkelijke geheim van de charismatische horseman. Je paard vertelt je wel hoe ver je bent met het ontrafelen van dat geheim. Een paard voelt onmiddellijk wie jij bent als horseman en spiegelt instinctief jouw niveau van leiderschap. Confronterend hoor!