Connecting the dots

Ik ben zeven jaar en ik zit in de tweede klas (groep 4) van de basisschool. Meer dan dertig tafeltjes staan in het klaslokaal opgesteld met zoveel mogelijk tussenruimte. Mijn klasgenootjes erachter als soldaatjes op appél. De juf vertelt iets. Ik hoor het nauwelijks. Ik besef dat deze benauwende situatie nog tot mijn achttiende gaat duren. Nog 12 jaar elke dag in een schoolgebouw! Opgesloten. Stil zitten en ‘leren’. Zonder dat ik er erg in heb kauw ik mijn plastic pen aan gort. Weer zit mijn gezicht onder de blauwe inkt. 

Toen ik mijn oudste dochter op school zag worstelen met dezelfde dingen als ik destijds, zijn haar moeder en ik gaan zoeken naar een ander soort onderwijs. We vonden de ‘Democratische School’. Daar had zij (en later haar broertje) alle vrijheid om precies te doen waar ze zin had. Dus geen verplichte lesstof, geen klassen maar leren vanuit intrinsieke motivatie. Beide kids kozen er zelf! voor om (middels staatsexamens) een HAVO diploma te halen zodat ze toegang hadden tot de studie van hun keuze. 

Vrijheid, compassie en begrip

Dit zijn de waarden die grondslag zijn voor alles wat ik doe. Ik heb een aversie tegen dwang, restricties, gezag en alle vormen van onvrijheid. (De ‘in mijn tijd’ nog verplichte militaire dienst heb ik kunnen ontlopen omdat ik mezelf niet onder gezag wilde stellen van een of andere sergeant die geen boodschap had aan mijn mening of gevoel.)

Die waarden gelden ook voor ‘mijn’ horsemanship. Paarden zijn bijna de personificatie van vrijheid. Het wilde paard dat over de vlakte raast. De wind door de manen. De hoeven die nauwelijks de grond lijken te raken. Wat een majesteitelijk dier is dat! Daar kijken we vol bewondering en liefde naar. 

Wat een contrast met het overgrote deel van de gedomesticeerde paarden die hun leven slijten in een kooi (stal), er een uurtje per dag uit mogen om zich te laten berijden. Vaak met dwang, pijn, ongemak, onbegrip. Gelukkig hebben steeds meer paarden het beter dan dat. Ze leven in een ‘Paddock Paradise’ en hebben eigenaren die zich meer inzetten voor het welzijn van hun paard.

Verantwoordelijkheid

Als paardeneigenaren hebben we een grote verantwoordelijkheid naar onze paarden toe. De mens heeft een zodanig grote plaats op de wereld ingenomen dat er in feite geen plaats meer is voor paarden in het wild. In tegendeel, we hebben hem uit de natuur genomen, naar onze wensen gefokt en houden hem in omstandigheden die ver af staan van zijn natuurlijke habitat. Bovendien willen we er van alles mee waarvoor hij niet op de wereld is gekomen: berijden, in een trailer laden, een kar trekken en ga zo maar door.

Een paard heeft een buigzaam karakter en heeft het talent zich in de voor hem meest onnatuurlijke omstandigheden staande te houden. Dat betekent niet dat hij er zich ook prettig voelt, zoals bijvoorbeeld aan veel op stal gehouden paarden makkelijk te zien is. Wíj hebben de verantwoordelijkheid onze paarden zo goed mogelijk op te leiden om in onze wereld zo gelukkig mogelijk te kunnen zijn. Als we met ze samen willen leven moeten we ze onze wereld ‘uitleggen’. 

Daarnaast moeten we ons afvragen wat we vanuit hun belevingswereld eigenlijk van ze vragen als we ze willen berijden, laten springen etc. Hoe ervaart het paard datgene wat we van hem willen? Is hij daar lichamelijk en geestelijk wel toe in staat? Of kan hij dat leren? Vindt hij wat we vragen nog wel leuk? Hoe rekbaar is zijn geest, hoe ontwikkelbaar zijn lichaam? 

Om dat te kunnen inschatten (“Konden ze maar praten!”) is het belangrijk om een paard zo goed mogelijk te kunnen lezen. Wat zijn de signalen die hij geeft? Klopt onze analyse wel of maken we onszelf iets wijs omdat dat ons goed uitkomt? “Hij heeft steeds zijn oortjes erop, hij vindt het zo leuk!” 

Ambities

Het is bijna standaard dat het paard wordt ingezet voor de ambities van zijn eigenaar. Díe wil een wedstrijd winnen, het paard heeft daar geen boodschap aan. Het is steeds de mens die de lat (ook letterlijk) voor het paard steeds hoger legt, aan het paard extremere prestaties gaat vragen. En niet alleen in de wedstrijdsport zoals de draverij, de rensport, Grand Prix dressuur, Olympisch springen of 120 km endurance. Ook in de zogenoemde vrijheidsdressuur worden trucjes van paarden gevraagd die nogal eens met zichtbare kwaadwillendheid (oren plat, staart zwaaien) worden uitgevoerd.

Ik wil dat niet. Ik wil harmonieuze samenwerking met mijn paard. Gun hem zoveel mogelijk vrijheid, geef hem zo natuurlijk mogelijke leefomstandigheden, leer hem zo goed mogelijk om te gaan met ‘mijn’ wereld, ontwikkel zijn lijf zodat hij mij kan dragen, hou steeds zijn perspectief voor ogen en probeer zo goed mogelijk in te schatten wat zíjn beleving is van de situatie waarin ik hem breng. 

Elk paard dat ik onder handen krijg benader ik met deze instelling en ik probeer zijn eigenaar ook  op deze manier zijn paard te gaan bekijken. Met begrip en compassie, om zoveel mogelijk comfort en vrijheid te creëren voor het paard. De vrijheid die de kern is van zijn wezen.

Dat is wie ik wil zijn als Horseman.